پروپیلن گلیکول (Propylene Glycol): حلال و مرطوب‌کننده همه‌کاره در صنایع غذایی و دارویی
پروپیلن گلیکول (Propylene Glycol)
نام انگلیسی: Propylene Glycol
دسته: حلال / مرطوب‌کننده / حامل / پایدارکننده / جداکننده / ضدکلوخه / رقیق‌کننده طعم
کاربرد: ادویه، سس و چاشنی / چربی و روغن‌ها / شیرینی و شکلات / غذاهای آماده / غلات و نانوایی / فرآورده‌های لبنی / نوشیدنی / دارویی / آرایشی و بهداشتی / مکمل‌ها / خوراک دام و طیور
🔷 پروپیلن گلیکول چیست؟
پروپیلن گلیکول یک ترکیب آلی از خانواده دی‌ال‌هاست که از پروپان مشتق شده و به‌صورت مایع بی‌رنگ، بی‌بو و با طعمی کمی شیرین وجود دارد. این ماده به دلیل خاصیت جذب رطوبت، پایداری شیمیایی و حلالیت بالا در آب و بسیاری از مواد آلی، در صنایع مختلف از جمله غذایی، دارویی، آرایشی و صنعتی به‌طور گسترده استفاده می‌شود.
⚙️ خواص شیمیایی و فیزیکی
- فرمول شیمیایی: C₃H₈O₂
- ظاهر: مایع شفاف و بی‌رنگ
- طعم: کمی شیرین
- نقطه جوش: حدود 188 درجه سانتی‌گراد
- چگالی: 1.036 – 1.038 g/cm³
- حلالیت: محلول در آب، الکل و حلال‌های آلی
- سمیت: بسیار پایین و غیرسمی در دوزهای مجاز
🧪 کاربردهای پروپیلن گلیکول
1. صنایع غذایی
- حامل طعم‌دهنده‌ها، رنگ‌ها و افزودنی‌ها
- مرطوب‌کننده برای جلوگیری از خشک شدن محصولات
- بهبود دهنده بافت و ماندگاری مواد غذایی
2. صنایع دارویی
- حلال و حامل در شربت‌ها و داروهای مایع
- کمک به جذب مؤثر داروهای موضعی و تزریقی
- استفاده در کپسول‌های نرم و محصولات دارویی آرایشی
3. صنایع آرایشی و بهداشتی
- مرطوب‌کننده و نرم‌کننده در کرم‌ها، ژل‌ها، لوسیون‌ها
- حلال ترکیبات فعال در محصولات ضدآفتاب، ضدچروک و مراقبت پوست
4. صنایع صنعتی
- ضدیخ و ماده خنک‌کننده در سیستم‌های حرارتی
- حلال در رنگ‌سازی، چاپ، چسب و روان‌کننده‌ها
📋 مشخصات فنی
| ویژگی | مقدار معمول |
|---|---|
| ظاهر | مایع شفاف، بی‌رنگ |
| چگالی | 1.036 – 1.038 g/cm³ |
| نقطه جوش | حدود 188 درجه سانتی‌گراد |
| حلالیت در آب | کاملاً محلول |
| سمیت | بسیار کم (غیرسمی) |
✅ مزایا و نقاط قوت پروپیلن گلیکول
- ایمن و غیرسمی در استفاده خوراکی و دارویی
- حفظ رطوبت، بهبود بافت و افزایش ماندگاری
- حلال قدرتمند برای ترکیبات متنوع
- پایداری شیمیایی و حرارتی بالا
- سازگاری بالا با آب و حلال‌های آلی
⚠️ نکات کاربردی
- نگهداری در ظروف دربسته و دور از نور و حرارت توصیه می‌شود
- در مقادیر بسیار بالا ممکن است باعث تحریک پوستی شود
- استفاده خوراکی باید مطابق با استانداردهای بهداشتی باشد
🔚 جمع‌بندی
پروپیلن گلیکول یک ماده همه‌کاره، ایمن و مؤثر است که در طیف گسترده‌ای از کاربردها در صنایع مختلف از جمله غذا، دارو و آرایشی نقش کلیدی ایفا می‌کند. توانایی بالای آن در جذب رطوبت، حل کردن ترکیبات فعال و سازگاری با فرمولاسیون‌های گوناگون، آن را به یکی از مهم‌ترین افزودنی‌های صنعتی تبدیل کرده است.
